سیستم اطفای گازی سیستم اطفایی است که بدون استفاده از آب حریق را اطفا می‌کند. در این سیستم‌ها اطفا به کمک تخلیه یک گاز یا ترکیب درصد مشخصی از گازها در محیط انجام می‌شود.

برای درک بهتر عملکرد این سیستم‌ها بد نیست در ابتدا جنبه‌های اساسی ماهیت شیمیایی حریق را بررسی کنیم. 4 عنصر در ایجاد حریق دخیل‌اند:

ماده سوختی، اکسیژن، حرارت و واکنش‌های زنجیره‌ای.

برای اینکه آتش به درستی و به طور پیوسته بسوزد به این 4 عامل نیاز دارد. بنابراین در صورت حذف هر کدام از این موارد حریق مهار خواهد شد.

چه زمانی به سیستم‌های اطفای گازی نیاز داریم؟

سیستم‌های اطفای گازی اساسا برای فضاهایی مطلوب هستند که اطفای آبی در آن فضا به تجهیزات الکترونیکی آسیب بزند.

انواع مواد اطفایی در سیستم‌های اطفای حریق گازی:

سیستم‌های اطفای حریق به عوامل متعددی وابسته‌اند:

فضای موجود برای سیلندرها، نصب سیستم لوله‌کشی، تاثیرات محیطی، هزینه و غیره.

در ادامه سه گاز اساسی به کار رفته در این سیستم‌ها به صورت مقایسه‌ای آمده است:

سیستم‌های اطفای گازی به صورت دستی و اتومات فعال می‌شوند. در سیستم‌های اتومات سیستم به کمک دتکتورهای دودی، تجهیزات هشدار و پنل‌های کنترل فعال می‌شود.

دتکتورهای دودی اولین خط تشخیص حریق هستند و در صورت تشخیص فرمان را به پنل مربوطه ارسال می‌کنند. در مرحله بعد کنترل پنل فرمان تخلیه را ارسال می‌کند

مزایای سیستم‌های اطفای گازی:

رسانا نیستند: سیستم‌های اطفای گازی در مقایسه با روش‌های مرسوم اطفای حریق، رسانای جریان الکتریسیته نیستند بنابراین برای اطفای حریق‌هایی که به نحوی به الکتریسیته مرتبط اند گزینه‌های مطلوبی به شمار می‌آیند.

عملکرد سریع: عملکرد سریع سیستم‌های اطفای گازی در اطفای حریق تنها در کاهش اثرات نامطلوب احتراق موثر نیست بلکه می‌تواند تاثیرات نامطلوب دود و محصولات جانبی حریق را نیز به حداقل برساند.

به حداقل رساندن خسارات: زمانیکه در مورد حریق در مکان‌های تجاری صحبت می‌کنیم تنها آسیب‌های آن مد نظر نیست، بلکه باید در نظر داشت که مواردی از قبیل پسماندهای مختلف و یا آبی که پس از اطفا برجای می‌ماند نیز می‌تواند خسارات عظیمی به تجهیزات الکترونیکی وارد کند در حالیکه در اطفا به کمک سیستم‌های اطفای گازی تجهیزات و فرآیندها می‌توانند سریع‌تر به حالت اول خود برگردند و نیازی به عملیات خاص برای تمیزکاری و احیای سیستم نیست.

حفاظت از کارکنان و افراد حاضر در محیط: ، به جز در مورد گاز  CO₂ سیستم‌های اطفای گازی را می‌توان در فضاهایی که افراد در آن حضور دارند و فضایی که نیروی انسانی در آن حضور ندارد به کار گرفت؛ بنابراین نیازی به تخلیه نیروی انسانی از محیط نیست. به این ترتیب عملیات اطفا سریعتر انجام شده و از منابع انسانی حفاظت می‌شود.

دوستدار محیط زیست: سیستم‌های اطفای گازی همچون NOVEC 1230 هیچگونه تاثیر نامطلوبی بر محیط زیست و یا گرمایش زمین در پی ندارند.

مقررات سیستم‌های اطفای گازی:

سیلندرهای پرفشار سیستم‌های اطفای حریق باید مطابق استاندارد BS 5430-1:1990 تست شوند.

طراحی، نصب و نگهداری سیستم‌های اطفای گازی باید با استاندارد BS EN 15004-1 مطابقت داشته باشد.

تهویه محیط برای تخلیه فشار اضافه:

تست‌هایی همچون BRE، FSSA مشخص می‌کنند که فشار حداکثری این تجهیزات باید چقدر باشد. گازهای شیمیایی (همچون FM-200، NOVEC 1230 و غیره) به کمک سیستم‌های تحت فشار تخلیه می‌شوند. بنابراین برای حفاظت سازه در برابر آسیب های احتمالی تخلیه پرفشار، توصیه می شود دریچه ای برای کاهش فشار در محیط نصب شود.

پاکسازی محیط بعد از اطفا:

بعد از انجام عملیات اطفا مطابق استاندارد EN 15004-1 و ISO 14520-1 باید محصولات جانبی حریق و گازهای اطفایی از محیط تخلیه شود. با توجه به اینکه اغلب عوامل اطفا از هوا سنگین‌تر هستند قبل از ورود پرسنل به محیط باید به نحو مطلوبی تخلیه شوند.

آزمون سنجش یکپارچگی اتاق برای سیستم‌های اطفای حریق گازی:

آزمون یکپارچگی اتاق برای اطمینان از این موضوع انجام می‌شود که فضای حفاظتی به خوبی مهر و موم شده باشد و گاز اطفایی نتواند از محیط خارج شود. در تمام سیستم‌های گازی غلظت گاز باید در سطح مشخصی باشد بنابراین سیستم تهویه اتاق باید به نحوی باشد که عامل اطفا برای چند دقیقه‌ای در آن باقی بماند. یکپارچگی اتاق و کارآیی سیستم به کمک فن تخلیه سنجیده می‌شود.

سیستم‌های اطفای گازی به دو روش عمل می‌کنند:

• سیستم‌های سیلابی که در آن ماده اطفایی به صورت سه بعدی در فضا تخلیه می‌شود.
• اطفای موضعی که در آن‌ها ماده اطفایی به صورت موضعی بر روی حریق تخلیه شده و عملیات اطفا فورا انجام می‌شود. در اطفای تخلیه در محل نباید هیچگونه مانعی در مسیر عامل اطفا و تجهیزات وجود داشته باشد.

الزامات ایمنی و حفاظت در استفاده از اطفا کننده‌های گازی:

مرگ و میر ناشی از خفگی:

برخی از سیستم‌های اطفای گازی همچون CO₂ که با کاهش اکسیژن محیط حریق را مهار می‌کنند می‌توانند موجب خفگی افراد حاضر در محیط شوند. (آشنایی با سیستم‌های اطفای گازی CO₂) بنابراین لازم است قبل از تخلیه این گاز در محیط هشدار صوتی و دیداری برای تخلیه افراد حاضر در محیط لحاظ شود و بعد از تخلیه افراد از محیط به منظور جلوگیری از ورود افراد درب محل قفل شود.

آسیب به ریه‌ها و سیستم شنوایی در نتیجه تغییر فشار:

سیستم‌های اطفای گازی در هنگام تخلیه فشار محیط را به شدت تغییر می‌دهند این تغییر فشار می‌تواند بر سیستم شنوایی و یا ریه‌های افراد حاضر در محیط آسیب جدی وارد کند.

مطالب مرتبط:

آشنایی با سیستم‌های اطفای حریق فایرتیوب