یکی از گزینه‌های مطلوب برای مهار آتش در محیط‌هایی با کلاس حریق C و B سیستم‌های اطفای گازی Inert Gas (گازهای خنثی) هستند. در این سیستم‌ها از ترکیب گازهای نیتروژن، آرگون یا هلیوم با درصد مشخص استفاده می‌شود. در برخی از نسبت‌های ترکیبی گاز CO2 نیز به چشم می‌خورد. گازهای خنثی در دسته Clean gentها قرار می‌گیرند یعنی هیچگونه آثار جانبی برای تجهیزات یا محیط زیست در پی ندارند.
در ادامه در مورد ساز و کار و نحوه اثرگذاری آن‌ها بر حریق بیشتر صحبت خواهیم کرد.
معرفی تجهیزات گازهای خنثی در اطفای حریق:
گازهای خنثی اطفای حریق که clean agentهای اطفای حریق نیز نامیده می‌شوند عموما گازهای خنثی و ترکیبات شیمیایی‌ای هستند که برای اطفای حریق به کار گرفته می‌شوند. در استاندارد NFPA 2001 مقررات و الزامات استفاده از آن‌ها شرح داده شده است.
این سیستم‌ها عموما از یک ماده اطفایی، سیلندر ذخیره‌سازی آن، شیرهای آزادسازی ماده اطفایی، دتکتورهای شناسایی حریق، سایر ملزومات سیستم اعلام (کنترل پنل، شستی، زنگ هشدار)، لوله‌هایی که ماده اطفایی را به محل منتقل می‌کنند، تشکیل شده‌اند.
ترکیبات درصد ترکیبات اطفایی خنثی در Inert Gasها متفاوت است، که براساس نیاز محیط و تجهیزات به کار رفته در آن از ترکیب درصد متفاوت استفاده می‌شود:
- IG-01: ا99/9 % آرگون
- IG-100: ا99/9 % نیتروژن
- IG-55: ا5%±50% آرگون و 5%±50% نیتروژن
- IG-541: ا 4%±52% نیتروژن، 4%±40% و 5/0%±5/8% آرگون
گازهای خنثی نیز مشابه گازهای هالون در هنگام اطفای حریق هیچگونه پسماندی از خود برجای نمی‌گذارند. همچنین طبق NFPA 2001 استفاده از آن‌ها هیچگونه تاثیر نامطلوبی بر افراد حاضر در محیط ندارد.
پیش‌فرض اساسی در مهار حریق به کمک سیستم‌های اطفای Inert Gas:
این سیستم‌ها با کاهش اکسیژن در زون حریق، آتش را مهار می‌کنند. آتش برای پراکنده شدن به اکسیژن نیاز دارد با حذف این تکه حیاتی از پازل آتش به راحتی مهار می‌شود.
حجم گاز مورد نظر براساس فشار تخلیه و حجم زون حریق تعیین می‌شود. طراحی سیستم اطفا باید به نحوی باشد که اکسیژن محیط بیشتر از حد کم نشود. بر این اساس عموما برای طراحی این سیستم‌ها دو روش پیشنهاد می‌شود:
- سیستم‌های Total Flooding که به محض تشخیص حریق گاز کل فضا را پوشش می‌دهد.
- سیستم‌های Local Application که در آن ماده اطفایی به طور مستقیم در محل حریق تخلیه می‌شود. در این سیستم نباید بین تجهیز و نازل‌های اطفا مانع فیزیکی وجود داشته باشد.
اطفا می‌توانند به صورت دستی و یا اتوماتیک انجام شود که معمولا نمونه‌های اتوماتیک ترجیح داده می‌شوند.
یکی از مزایای Inert Gasها در این است که علیرغم کاهش سطح اکسیژن، این عنصر را به طور کامل از محیط حذف نمی‌کنند و نهایتا هنوز آنقدر اکسیژن در محیط وجود دارد که افراد حاضرین بتواند از محیط خارج شوند.
نحوه عملکرد سیستم‌های اطفای گازهای بی‌اثر:
طراحی‌های متنوعی برای این دسته از سیستم‌ها وجود دارد. اساسا برای مهار حریق کلاس C یا همان تجهیزات الکتریکی به کمترین حد از غلظت این گازها و برای مهار حریق کلاس B یا همان مایعات قابل اشتعال به بیشترین حد غلظت گاز نیاز است.
اهمیت دتکتورها و دریچه‌های تخلیه هوا در سیستم اطفای گازهای خنثی:
علیرغم اینکه گازهای خنثی یکی از عناصر اساسی در هر سیستم اندازه‌گیری حریق محسوب می‌شوند، نباید اهمیت انتخاب سیستم هشدار مناسب و نصب اصولی سیستم تخلیه را نادیده گرفت.
در صورتیکه این سیستم به صورت اصولی نصب و راه‌اندازی شود می‌تواند در کمتر از 1 دقیقه حریق را مهار کند.
ترکیبات گازی خنثی به فرم گازی در سیلندرهای مربوطه ذخیره می‌شود فشار ذخیره‌سازی آن 200 بار و 300 بار در سایزهای 80 تا 140 لیتری موجود هستند. به همین خاطر هیچگونه محدودیتی در نصب این سیلندرها به صورت افقی یا عمودی در محیط وجود ندارد.
همچنین هر چه گاز موجود در سیلندرها بیشتر باشد، به تعداد سیلندرهای کمتری برای اطفا نیاز خواهیم داشت و هزینه‌های جانبی تا حد چشمگیری کاهش خواهد یافت.
از آنجاییکه در Inert Gasها ماده اطفایی به یکباره با فشار بالایی در محیط تخلیه می‌شود لازم است دریچه‌های مخصوصی برای تخلیه به موقع هوا و تنظیم فشار در محیط نصب شوند.
بر روی محفظه شیرهای SIG-200 یا SIG-300 نصب می‌شود. سیلندرهای اطفا به وسیله رگولاتور تخلیه پرفشار به منیفولد متصل می‌شوند. این رگولاتور فشاری معادل 60 بار (PSI870) دارد که هزینه لوله‌کشی و نصب و راه‌اندازی را کاهش می‌دهد.
مزایای Inert Gasها:
- داشتن وزنی مشابه هوا
- عدم واکنش‌پذیری با سایر محصولات جانبی حریق
- عدم ایجاد مه در محیط
- عدم برجای گذاشتن پس‌ماند پس از اطفا
- ایجاد کمترین شوک حرارتی در محیط و بر روی تجهیزات
- نداشتن هیچگونه آسیب مخرب بر روی لایه اوزون
- بی تاثیر بودن در گرمایش زمین
- نصب آسان و امکان حفاظت از 3 تا 4 فضا
- اثرگذاری سریع و موثر
- عدم نیاز به برق
کاربرد Inert Gasها:
مکان‌هایی که می‌توان در آن‌ها از سیستم‌های اطفای گازهای خنثی استفاده کرد:
|
· کتابخانه‌ها و مراکز نگهداری اسناد مدارک |
· فضاهای تاسیساتی |
|
· تاسیسات شهری و نظامی |
· مراکز ترانزیت کالا |
|
· اتاق‌های کامپیوتر |
· تاسیسات دارویی |
|
· اتاق‌های کنترل |
· تاسیسات نظامی |
|
· دیتاسنترها |
· انبارهای نگهداری تاسیسات نظامی |
|
· مراکز تحصیلی |
· موزه‌ها |
|
· تاسیسات الکتریکی و الکترونیکی |
· گالری‌های هنری |
|
· اتاق‌های سوئیچ‌های الکتریکی |
· تاسیسات هسته‌ای |
|
· بانک‌ها و مراکز مالی |
· اداره‌ها |
|
· مخازن با سقف شناور |
· پلتفرم‌های دریایی |
|
· ژنراتورها |
· تاسیسات نفت و گاز |
|
· بیمارستان‌ها |
· صنعت داروسازی |
|
· محیط‌های فرآیندی با دمای بالا |
· واحد نیرو |
|
· آزمایشگاه‌ها |
· مراکز مخابراطی |
مطالب مرتبط:
آشنایی با اجزای سیستم IG به صورت جزء به جزء